Als je je gaat verdiepen in hoogbegaafdheid kom je vroeg of laat Dabrowski tegen, de 'overexitabilities' en zijn theorie van positieve desintegratie (TPD). In dit blog een kleine spoedcursus TPD, met verwijzingen voor als je verder wil lezen.
Kazimierz Dąbrowski (1902-1980) was een Poolse psychiater, psycholoog en filosoof, bekend om zijn theorie van persoonlijke ontwikkeling, die hij de Theorie van Positieve Desintegratie (TPD) noemde. Het vroege leven van Dąbrowski werd gekenmerkt door de turbulente historische gebeurtenissen in Polen, waaronder beide wereldoorlogen. Na zijn medische studies aan de Universiteit van Warschau studeerde hij verder in psychologie en filosofie. Dąbrowski ontwikkelde de Theorie van Positieve Desintegratie in de jaren 1930 en bleef zijn werk gedurende zijn hele carrière verfijnen.
Het centrale idee van de theorie van Dąbrowski is dat het proces van persoonlijke ontwikkeling de desintegratie van lagere, op instinct gebaseerde niveaus van functioneren omvat, en de opkomst van hogere, zelfgerichte niveaus. Deze desintegratie, aangeduid als "positieve desintegratie", wordt beschouwd als een noodzakelijk en positief proces dat leidt tot de ontwikkeling van een complexere en autonome persoonlijkheid.
Dąbrowski identificeerde vijf ontwikkelingsniveaus binnen zijn theorie, waarbij het hoogste niveau individuen vertegenwoordigt die een sterk gevoel van individualiteit, morele autonomie en een diepe bezorgdheid voor anderen hebben bereikt. De theorie benadrukt de rol van overgevoeligheden - verhoogde gevoeligheden op verschillende gebieden zoals emotioneel, intellectueel en creatief - bij het stimuleren van het proces van positieve desintegratie.
Er zijn weinig interne conflicten omdat men leeft volgens ‘one gets along by going along’. Conformiteit en zich aanpassen worden voortdurend nagestreefd. Er bestaat geen werkelijke autonomie of individuele persoonlijkheid. Zelfreflectie ontbreekt en er is geen eigen verantwoordelijkheid als iets fout loopt. Dit niveau is een samenhangende psychologische structuur gestuurd door primitieve drijfveren en socialisatie.
Aanvaarding door anderen en ‘doen wat hoort’ is nog heel belangrijk. Deze ontwikkeling gaat vaak gepaard met zelftwijfel. Dit is het eerste niveau dat gekenmerkt wordt door desintegratie. Eenlagige conflicten, conflicten tussen alternatieven die in wezen gelijkwaardig zijn, veroorzaken de afbraak van de primaire integratie. Ze uiten zich in onder andere in humeurschommelingen, depressieve gevoelens, psychosomatisch klachten, angsten en onzekerheid.
In dit niveau is geen oplossing voor ontwikkeling voor handen. Er zijn drie richtingen mogelijk; Terugvallen naar niveau 1 om zichzelf te beschermen tegen verdere desintegratie gebeurt veel. Als de desintegratie geen richting krijgt en er is geen stuwende kracht tot groeien dan blijven mensen steken op niveau 2. De andere mogelijkheid is doorgroeien naar niveau 3.
Men maakt zich steeds meer los van ‘wat hoort’. Dąbrowski noemt dit positieve onaangepastheid. Dit niveau bevat het begin van meerlagigheid. Er is veel innerlijk conflict maar dat krijgt nu richting en geeft aanleiding tot emotionele groei. Er ontwikkelt zich een eigen waarden- en normensysteem. Er is conflict tussen ‘hoe ik ben’ en ‘hoe ik wil en kan zijn’. Men wordt gedreven door een persoonlijkheidsideaal in zichzelf. Daardoor zijn er gevoelens van ontevredenheid met zichzelf, existentiële angst en innerlijke morele conflicten. Het kan een zeer pijnlijk proces zijn. Er is een groeiend besef van persoonlijke autonomie. Men is niet langer in de macht van de wereld om hen heen. Gevoel van eigenwaarde groeit. Mensen hebben hun eigen lijden onder ogen gezien en er inzicht in gekregen. Dit niveau is cruciaal voor een positieve persoonlijkheidstransformatie en als dit niveau is bereikt, glijdt men niet meer naar niveau 2 of 1.
Op dit niveau vindt de doorontwikkeling van meerlagigheid plaats. De derde factor treedt hier versterkend op. De persoonlijkheidsontwikkeling wordt nu via innerlijk conflict bewust gestuurd door het individu. Het eigen waarden- en normensysteem wordt sterker en beter afgekaderd. Het eigen persoonlijkheidsideaal wordt duidelijker en meer bereikbaar. Men wordt rustiger. Er is een toename in het vermogen tot empathie. Men ontwikkelt een groot mededogen voor de pijn van anderen zonder er zelf door overweldigd te raken. Men toont een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, authenticiteit en zelfbewustzijn. We zien autonomie in praten, handelen en zelfreflectie. Zelfperfectie is hier de motor. Er vindt zelfacceptatie plaats en er is een gevoel van zekerheid dot de ontwikkeling gewoon gebeurt. Er is een sterke vermindering van innerlijk conflict, faalangst en weerstand.
Niveau 5 is maar voor een enkeling weggelegd. Het is een levenslange voortzetting van het doel om het eigen persoonlijkheidsideaal en zelfperfectie na te streven. Innerlijke conflicten verdwijnen door het bereiken van het persoonlijkheidsideaal, wat men kan en wil zijn. Er is integratie van de eigen waarden en normen in hoe men is en hoe men zich gedraagt. Denken en voelen zijn met elkaar versmolten in een flexibel en harmonieus geheel. Empathie en altruïsme zijn prominent aanwezig.
In niveau 4 werd de derde factor aangestipt, dat is de wil om te groeien. De drie factoren die invloed hebben zijn:
De eerste factor // nature
De aanleg van een persoon. Aangeboren kenmerken, mogelijkheden en capaciteiten.
De tweede factor // nurture
De invloed van de sociale omgeving.
De derde factor // de wil om te groeien
Bewust bezig zijn met de wil om te veranderen. Deze factor speelt in de ontwikkeling mee vanaf niveau 3, de spontane meerlagige desintegratie. De derde factor vloeit voort uit en overstijgt de eerste en de tweede factor.
Wil je je verder verdiepen?
Boeken:
Leven met intensiteit - Susan Daniels ; Michael M. Piechowski
Positive desintegration - Kazimierz Dabrowski
Personality-Shaping Through Positive Disintegration - Kazimierz Dabrowski
Websites:
Volgende week neem ik je mee in de de vijf gebieden van gevoeligheden, ofwel de overexcitabilities. Ken jij ze al? En welke is het sterkst in jou?
"Where can I leave a review? I wish everyone could have a Manja in their life :)"
What has the coretalents analysis brought you? And how did you experience the analysis with me?
Your feedback is incredibly helpful. Thank you for that!
Warm regards,
Manja Eland
manja@kerntalentenanalist.nl
Say yes to the coretalents analysis journey with Manja 😊.
Judgment-free, pure, honest, enlightening, creative—these are the first words that come to mind based on my experience with the coretalents analysis journey led by Manja.
Her website and service offerings appealed to me, and the online introductory meeting was the deciding factor for me to have my coretalents analysis done by Manja. I am grateful for this journey with her. Manja has provided me with valuable insights stemming from the analysis and the topics that emerged from our discussions.
A safe environment is important to me, and that is definitely present with Manja. She exudes calmness and reliability. I experienced pleasant, equal conversations with her, marked by attention during our meetings and in our email communication and accompanying reports. She holds up a mirror in a relaxed manner. Manja possesses extensive relevant knowledge and life experience that adds value to the process of (re)discovering your coretalents.
This positively constructive journey feels like a rewarding experience. It has made a valuable contribution to my self-confidence and my exploration of a new career path. @Manja, thank you! It has been a pleasure to collaborate with you.
Mandy, NL
What do I want to become later? I asked myself this question regularly, even though I haven't been a newcomer to the job market for a long time. Where do you even begin to find the answer? That's how I ended up with Manja. Through a questionnaire and an in-depth interview, we went back to my childhood: what did I do then, what made me happy? It was already enjoyable to reminisce, like “oh yes, playing library with my parents’ bookshelf” or “making a sewing machine from a block of wood and a nail” (I just couldn’t get it to work, unfortunately).
Manja then translated those experiences to the here and now. This wasn’t just a list of potential jobs, but a deeper understanding of my strong coretalents and those that are less energizing. Using a visual tool called the Talentarium, Manja demonstrated how coretalents work, and then helped me create a visual profile using cards. With this palette, we examined my current work: which coretalents are being utilized and which are not yet. What tasks am I doing that don’t really align with my coretalents, thus costing more energy than they provide? And what should I pay attention to in future assignments or roles? It was very insightful and helpful! With this palette in hand, I can now make more focused and informed choices.
Working with Manja is a pleasure. She listens and observes attentively. She explains clearly and patiently. She connects the coretalents to each other and consistently translates them back to my questions and situation. Thank you!
Manon
creative writing teacher, NL
I had a coretalents analysis hoping to gain more insight into the reasons behind a previous bore-out and why no job, no matter how suitable it seemed at first, could hold my interest for long.
I had a wonderful conversation with Manja, where I felt I could be open without being judged. The analysis led to greater self-awareness; it finally seems like the pieces of my life's puzzle are coming together. I'm looking forward to applying all my strong coretalents in my life and new job. I'm also planning to start a childhood hobby again after 20 years. I don't even know why I stopped in the first place! ;-)
Suzanne, NL
I experienced the journey with Manja as a celebration, and I'm very glad I gifted this to myself. Manja has a wonderfully inviting energy that makes it easy to share your story. She brings a wealth of knowledge and experience without being showy about it. As a result, I gained many additional insights, a lovely depth, and numerous "aha!" moments. Manja is genuinely interested in who you are and seamlessly connects with your own experiences. It's a lifelong investment! :-)
Koen Rijks
Manager sociaal domein, NL
Before I did the coretalents analysis, my surroundings primarily recognized me for my musical talents as a conductor, which stemmed from my childhood. However, deep down, I felt that rehearsing with others wasn't where I drew my energy from. I sensed that my strongest talent lay in a different area. But something held me back from pursuing it. So, I kept going through the motions—music project here, music project there. Everyone was satisfied, but I didn't feel fulfilled.
I chose to do a coretalents analysis because the explanation resonated with me. Especially the statement: “as a creatively gifted person, you can do a lot, but that doesn’t mean you enjoy everything.” That’s exactly how I feel. I’m good at making others happy and achieving good results, earning a decent living from it. But it doesn’t bring me joy. That's why I became curious about the core talents analysis. What did I enjoy as a child?
I hoped for a kind of confirmation of what I intuitively knew: that I am a concept developer at heart. And that confirmation came. Music is one of my core talents, but it’s not my top score. That lies in concept development—turning good ideas into reality and creating methods for the cultural and natural sectors. I previously didn’t allow myself to invest much time in that. Now I do. So, what the core talents analysis brought me was space for myself.
J.
Entrepreneur in the cultural sector, NL
It’s wonderful that Manja listens to and engages with the stories from my childhood so enthusiastically, then reflects them back in a beautiful overview of my coretalents. I felt understood and seen. With her interest, humor, and acknowledgment of my talents, she highlights exactly where I should focus and which pitfalls are worth keeping an eye on. This is extremely valuable.
Lia
Nurse specialist, mental health care and more, NL
Manja ensured with great calmness that I stayed focused with my answers. The report and her explanations were very clarifying. I clearly saw where my energy drainers are. The report serves as a wonderful guide to help you understand yourself (even) better. Highly recommended!
Saskia
Artist, NL
It was a delight to dive back into childhood and let various memories resurface. Manja excelled at listening and asking probing questions, allowing for tangents and side trips, yet she always managed to bring it back to the core, seeing the connections and the bigger picture amidst the multitude. Impressive.
At the end, we had time to list all my coretalents and map them out, showing how they relate to each other. This provided great insight into what energizes me and what drains my energy. She summarized this in a compact report, which she provided afterward.
Overall, this gave me many tools to reflect on how I organize my life, what works for me and what doesn’t, and a new framework that can support me in making clearer choices.
I could have really benefited from this earlier in my life, and I wish this clarity, which can be gained with Manja's help, especially for those who are still searching in their lives and careers, whether at the beginning or in the midst of reorientation.
Eva
Illustrator and writer, NL
What naturally motivates me? This question thrives on experiencing 'a thousand and exponentially more' possibilities, accompanied by a cognitively positive feeling about what would suit me.
With Manja, I traveled back in time to explore the seeds of fundamental possibilities. It was a pleasant journey where she, through insightful questioning, created gentle and meaningful conditions to truly reach those seeds and feel the original positive energy.
Even when I felt that the method didn't fully encompass my reality, Manja kept me 'engaged' by observing from a broader perspective and rotating through various viewpoints. During the feedback session, I felt a valuable organization emerging. That feels energizing, and it brings me joy. Thank you, Manja!"
Johan
Logistics Manager, NL
Feel free to message me if you have any questions or would like to schedule a no-obligation dicoverycall. I look forward to hearing from you.
If you’d like me to contact you by phone, please leave your phone number as well.
Warm regards,
Manja Eland
manja@kerntalentenanalist.nl